Kamienica przy ul. Cyganka 26 we Włocławku

---

Architektura i historia

Kamienica przy ulicy Cyganka 26, usytuowana w ciągu ulicznym pomiędzy ulicą Brzeską a 3 Maja, stanowi doskonały przykład architektury z okresu XIX i XX wieku, będąc rezultatem rozbudowy tej części miasta, która miała miejsce od lat 40. XIX wieku. Budynek zyskał swoją monumentalną formę w 1913 roku na zlecenie braci Izraela-Hersza (1875−1939) i Dawida (ur. 1881 lub 1885) Harendorfów. W Kalendarzu Kujawianin na rok 1917 figuruje tylko Dawid Harendorf jako właściciel tej kamienicy, która posiada 211. numer hipoteczny. Jej architektura reflektuje eklektyzm z wyraźnymi inspiracjami secesyjnymi, a elewacja charakteryzuje się bogatą dekoracją stiukową oraz balkonami ozdobionymi motywami roślinnymi i żeliwnymi balustradami. W budynku obecnie znajdują się 9 lokale mieszkalne.

W 2018 roku, właściciel kamienicy uzyskał od władzy samorządowej Włocławka dotację opiewającą na ponad 40 tys. złotych, która miała na celu wzmocnienie stropu nad piwnicą. Dwa lata później, w 2020 roku, miasto przyznało kolejną dotację zapewniającą do 30% kosztów przeznaczonych na remont dachu oraz wschodniej ściany budynku.

Elektrownia braci Harendorf

W 1914 roku, jeszcze przed wybuchem I wojny światowej, bracia Harendorf w małym pomieszczeniu ulokowanym na zapleczu swojej nieruchomości uruchomili niewielką elektrownię. Nie była ona wystarczająca, by zaspokoić potrzeby lokalnych mieszkańców, co sprawiło, że w 1916 roku powstała nowa elektrownia miejska przy ulicy Biskupiej. Elektrownia braci Harendorf funkcjonowała przynajmniej do roku 1928, a jej właściciele oferowali dodatkowo usługi malarskie.

Apteki i gabinety lekarskie

W okresie dwudziestolecia międzywojennego zarejestrowana była tutaj apteka Stanisława Dziekanowskiego (1874−1942). W jednej z reklam Dziekanowski promował swoją aptekę sloganem: „Apteka S. Dziekanowskiego we Włocławku. Ulica Cyganka nr 26. Wody mineralne, naturalne, świeża ospa, tlen, surowiec oraz nowo wynalezione szczepionki, stosowane przymusowo przeciw cholerze, paskarstwu, komunizmowi, złodziejstwu grosza publicznego i t.p. epidemjom.” Włocławski lekarz Abram Kaltmann produkował leki dla ubogich mieszkańców. Od 1926 do 1936 roku przyjmował tutaj ginekolog Mieczysław Józef Szelest (1872–1944), który emeryturę pobierał od 1938 roku. W tym miejscu również chirurg Aleksander Barcikowski (1874–1951) prowadził swoją praktykę od 1932 roku. Niezależnie, w mieszkaniu nr 11 zarejestrował swój gabinet dr Henryk Chil Forbert (1897–1943), który niedługo potem przeniósł się na ul. 3 Maja.

W latach 1937–39 gabinet prowadzili położnik i ginekolog Bronisław Mejster, były asystent szpitali w Nicei oraz Arles. Doktor Irena Kwiatkowska stomatologię z kolei prowadziła w mieszkaniu nr 1, według Rocznika Lekarskiego z 1948 roku.

Pozostała działalność

Do adresu tego przeniesiono zakład graficzny Hermana Neumana (1845−1914), który od 1868 roku prowadził działalność w Włocławku. Został on później przekształcony w oficynę wydawniczą Izydora Jerzego Neumana (ur. 1877), współpracującego z Wacławem Tomaszewskim (1892−1939). W obszarze tej oficyny drukowano lokalny dziennik ABC dla Włocławka i Kujaw, miesięcznik Życie Włocławka i Okolicy, a także książki, podręczniki oraz kalendarze. Ponadto w oficynie można było znaleźć materiały piśmiennicze. W Księgach adresowych z lat 1928–30 odnotowano tu manufakturę bławatną Hersza-Lajba Rogozińskiego (ur. 1868). W 1930 roku zarejestrowano również Agencję Ubezpieczeń D. Ersnera, później przeniesioną na Cyganka 24.

Najpóźniej od 1935 roku zamieszkiwał tu adwokat Kazimierz Grendyszyński. Od 1932 do 1935 roku prowadzono tu sklep pończosznika Mordki Oizera Dancygiera (ur. 1854). Lata 30. XX wieku to okres, kiedy Kujawski Związek Weteranów z 1863 roku również miał w tym budynku swoją siedzibę. Natomiast według Księgi Adresowej z 1942 roku świadczył tu usługi przedstawiciel handlowy Erwin Pablke.

Pobyt Charles’a de Gaulle’a we Włocławku

W czerwcu 1920 roku na I piętrze mieszkania Dziekanowskiego zamieszkał Charles de Gaulle, który przyjechał do Włocławka jako oddelegowany kapitan w ramach Francuskiej Misji Wojskowej. Chociaż przyczyny jego przybycia pozostają nieznane, spekulacje sugerują, że mógł szkolić tamtejszych żołnierzy, z racji strategicznego znaczenia Włocławka w kontekście wojny polsko-bolszewickiej. De Gaulle był zadowolony z zakwaterowania, chociaż skarżył się na zbyt krótkie łóżko, gdyż mierzył ponad 190 cm. Po kilku tygodniach, w połowie lipca, przeniósł się do Warszawy.

Podczas swojego pobytu we Włocławku nawiązał przyjaźń z Edwardem Markiewiczem (1898−1972), łącznikiem tłumaczem, który był jednym z trzech żołnierzy przypisanych do jego zadań. Ich komunikacja odbywała się w języku niemieckim. Dzięki wspomnieniom Markiewicza znana jest historia wizyty de Gaulle’a. Regularnie odwiedzał oraz utrzymywał kontakt z jego rodziną w Kowalu przez cały okres swojego pobytu w Polsce, a ich korespondencja trwała aż do końca życia. Ich drogi skrzyżowały się ponownie w katedrze w gdańskiej Oliwie podczas wizyty de Gaulle’a w Polsce w 1967 roku. Okoliczni mieszkańcy kamienicy pamiętają również o chwili, gdy Francuz podziwiał wschody i zachody słońca z balkonu.

---

Oceń: Kamienica przy ul. Cyganka 26 we Włocławku

---