Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku

---

Powstanie muzeum

Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku ma swoje korzenie w początkach XX wieku, kiedy to przyjęło nazwę Muzeum Kujawskiego. Inicjatywa dotycząca jego powstania została podjęta 2 czerwca 1908 roku, a decyzja o stworzeniu placówki została przyjęta na mocy uchwały wydanej przez zarząd Oddziału Kujawskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

Oficjalne otwarcie muzeum miało miejsce 14 marca 1909 roku, co stanowi ważny moment w historii kultury regionu. Siedziba muzeum znajdowała się w gmachu przy ulicy Kaliskiej, dzisiaj znanym jako budynek Polskiej Organizacji Wojskowej. Warto nadmienić, iż pierwsze zbiory muzeum powstały dzięki eksponatom, które zostały przekazane z Muzeum Szkolnego Macierzy Polskiej oraz dzięki zbiorom depozytowym Towarzystwa Biblioteki i Czytelni Adama Mickiewicza, zlokalizowanego we Włocławku.

Historia muzeum

W 1910 roku muzeum podjęło decyzję o rozszerzeniu swojego programu o aspekty etnograficzne. Na ten cel zorganizowano specjalny komitet, który miał na celu przygotowanie wystawy, w której sercem miała być niezwykle wierna rekonstrukcja tradycyjnej chaty kujawskiej. Kustoszem tej znaczącej wystawy, która zyskała uznanie, został Cyprian Apanowicz, a wystawa została otwarta w 1911 roku. W miarę wzrastającej liczby zbiorów muzealnych, na początku lat dwudziestych zrodził się pomysł przeniesienia instytucji do nowego, przestronniejszego budynku.

Komitet Budowy gmachu Muzeum Ziemi Kujawskiej został powołany w 1925 roku, w którego skład weszła między innymi Anna Boye, właścicielka dóbr Sierzchowo. Nowy budynek, pięknie ozdobiony neogotyckimi elementami, został oddany do użytku w 1930 roku przy ulicy Słowackiego. W dniu otwarcia wydano pierwszy przewodnik po muzeum, którego autorem był Szymon Racja, pełniący rolę kustosza.

Do wybuchu II wojny światowej muzeum prezentowało stałą wystawę poświęconą etnografii oraz organizowało liczne wystawy czasowe, na ogół o charakterze artystycznym. Jednak z chwilą rozpoczęcia okupacji niemieckiej, muzeum zostało zamknięte, a znaczna część jego zbiorów zniknęła bez śladu w czasach wojennych.

Reaktywacja Muzeum Ziemi Kujawskiej miała miejsce w 1945 roku. Pierwszą powojenną dyrektorką instytucji, obejmującą kadencję od 1945 do 1965 roku, była Henryka Królikowska. To właśnie z jej inicjatywy muzeum podjęło starania o pozyskanie barokowych kamienic na Starym Rynku. W 1972 roku w tych historycznych budynkach otwarto Muzeum Historii Włocławka.

W 1975 roku nazwa instytucji została zmieniona na „Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej”, co pozwoliło na objęcie zasięgiem całego nowo utworzonego województwa włocławskiego. W 1983 roku zadebiutował pierwszy oddział muzeum – Muzeum Stanisława Noakowskiego, ulokowane w Nieszawie.

W 1986 roku, we Włocławku, zorganizowano Muzeum Etnograficzne, które znalazło swoje miejsce w dawnym spichlerzu przy ulicy Bulwary 6. W 1990 roku w spichlerzu przy ulicy Zamczej otwarto Zbiory Sztuki, natomiast w innym spichlerzu zlokalizowanym przy ulicy Bulwary 9 ulokowano magazyn muzealny. Najnowszym oddziałem muzeum stał się Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce, który otwarto w 1993 roku. Wraz z tym powstałym obiektem wzniesiono także dwór w Kłóbce.

Dnia 2009 roku muzeum zostało uhonorowane Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” z okazji obchodów swojego stulecia, co podkreśla jego znaczenie w kontekście polskiej kultury.

Struktura i zbiory

Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku jest strukturą bogatą w różnorodne zbiory, które odzwierciedlają historyczne oraz kulturowe dziedzictwo regionu. Poniżej przedstawiamy poszczególne działy oraz ich charakterystykę.

• Dział Historyczny – powstał w 1966 roku, jako rezultat rozdzielenia Działu Artystyczno-Historycznego. Zbiory tego działu koncentrują się na militariach oraz numizmatyce. Wybrane eksponaty można zobaczyć także na stałej ekspozycji w Muzeum Historii Włocławka.
• Dział Archeologiczny – akumulacja zabytków sięga kilkudziesięciu tysięcy, zarejestrowanych w 1670 pozycjach inwentarza.
• Dział Numizmatyki, Medalierstwa i Metrologii Historycznej – gromadzi numizmaty, takie jak monety, banknoty, obligacje oraz medalierstwo, które obejmuje medale i plakiety, a także falerystykę i papiery wartościowe.
• Dział Budownictwa Ludowego – przedstawia zbiory odnoszące się do budownictwa ludowego Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, w tym fotografie oraz inwentaryzacje techniczne wybranych obiektów.
• Dział Etnograficzny – powołany w 1909 roku, jednak w czasie II wojny światowej większość zbiorów etnograficznych została utracona. Obecnie gromadzone są nowe eksponaty od 1945 roku, prezentujące sztukę ludową, rzeźbę, malarstwo, czy też kolekcję tradycyjnego wyposażenia wnętrz.
• Dział Fajansu – założony w 1979 roku, łączy elementy z Działu Sztuki oraz zbiór ok. 2500 dzieł współczesnego fajansu włocławskiego. Obecnie kolekcja zawiera około 15 000 eksponatów, które są podzielone na eksponaty zabytkowe oraz współczesne.
• Dział Sztuki – także powołany w 1966 roku, początkowo bazował na darach twórców do 1939 roku, a po 1945 roku dziełach z lokalnych dworów. Zbiera eksponaty malarstwa, grafiki, rysunku oraz rzeźby, sięgając okresu od XVI wieku do XX wieku.

Muzeum dysponuje także Biblioteką Muzealną, która znajduje się w budynku Muzeum Etnograficznego. W tej bibliotece zgromadzono około 21 tysięcy książek oraz 5 tysięcy katalogów na temat różnych dziedzin nauki, takich jak archeologia, historia, sztuka, geografia oraz etnologia.

Ekspozycje

W Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku znajdują się interesujące wystawy stałe, które przyciągają miłośników historii i sztuki.

Jedną z nich jest wystawa poświęcona fajansowi włocławskiemu, która ukazuje rozwój kunsztu zdobnictwa fajansu trwającego od 1873 do 1991 roku. Na ekspozycji można zobaczyć aż 525 zabytków, które stanowią cenny zabytek kultury lokalnej.

Kolejnym niezwykle atrakcyjnym punktem jest Galeria portretu polskiego, gdzie eksponowane są dzieła najwybitniejszych malarzy polskich, sięgające czasów od początku XVIII wieku do połowy XX wieku. Dodatkowo galeria oferuje ekspozycję, która przedstawia wizerunki znaczących postaci historycznych, w tym portrety królów oraz bohaterów narodowych.

Wydarzenia te w pełni przybliżają tę fascynującą tematykę: Obrazy w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

---

Oceń: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku

---