Pomnik Szarych Szeregów we Włocławku

---

Tło historyczne

Do 1978 roku we Włocławku nie można było znaleźć żadnych pomników ani upamiętnień, które dotyczyłyby członków niekomunistycznego ruchu oporu. Sytuacja ta wynikała z obecnej wówczas polityki władz miejskich, które budowały mit tzw. „Czerwonego Włocławka”. Dopiero w 1978 roku na terenie klasztoru franciszkanów odsłonięto tablicę, która poświęcona została uczestnikom organizacji harcerskich działających w czasie drugiej wojny światowej. W ramach tego wydarzenia upamiętniono Włocławską Drużynę Harcerską, Harcerskie Pogotowie Wojenne im. Romualda Traugutta oraz Szare Szeregi.

Inicjatywa budowy tego pomnika wzięła się z aktywności instruktorów Związku Harcerstwa Polskiego, którzy pragnęli uhonorować działania młodych harcerzy, ich determinację i patriotyzm, jakie wykazywali w obliczu trudnych warunków wojennych.

Tablica z 1978

Tablica upamiętniająca włocławskie Szare Szeregi została uroczyście odsłonięta 1 września 1978 roku. Na jej powierzchni umieszczono wymowną inskrypcję: „Członkowie włocławskich Szarych Szeregów, którzy zginęli w służbie Boga i Polski w latach 1939-1945. Trumną ich był piec krematoryjny”. Pod tą tragiczną deklaracją znajdują się nazwiska poległych harcerzy.

Wśród wymienionych nazwisk znalazł się hm. Teofil Woźnicki, pełniący funkcję komendanta, hm. Jan Bojanowski oraz hm. Stefan Pawlicki. Pośmiertnie mianowano także podharcmistrzami następujące osoby: Janina Lech, Henryka Wojdyłło, Danuta Turczynowicz, Wanda Daczkowska, Magdalena Lech, Zbigniew Kwieciński, Dymitr Krawczenko, Feliks Bocheń, Kazimierz Szymański, Anna Wajcowicz, Andrzej Kwitliński, Edward Koprowski oraz Eugeniusz Śliwiński, a także Hernyk Humięcki.

Na zakończenie, poniżej wymienionych nazwisk, widnieje łacińska sentencja: „Regina Polonia Ora pro Eis”, co w tłumaczeniu oznacza „Królowo Polski, módl się za nimi”. Sentencja ta podkreśla duchowe znaczenie upamiętnienia ofiar oraz ich zasług w walce o wolność i honor ojczyzny.

Pomnik

W 1991 roku, z inicjatywy Włodzimierza Kułaczkowskiego, który był jednym z twórców tablicy, zadecydowano o wzniesieniu pomnika w miejscu, gdzie dotychczas się ona znajdowała. Projekt budowli został wykonany przez harcmistrza Jerzego Pawłowskiego, którego wizja została zrealizowana przy dużym zaangażowaniu harcerzy oraz członków ich rodzin.

Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce 26 maja 1991 roku. Ważnym elementem nowej konstrukcji stała się tablica, która wcześniej zajmowała to samo miejsce, a obecnie stanowi integralną część nowego pomnika.

Wygląd

Pomnik, który stoi we Włocławku, wyróżnia się imponującym wyglądem, w centrum którego znajduje się ściana bogato zdobiona płaskorzeźbami. Po lewej stronie tej ściany zobaczyć można godło Polski oraz lilię, która jest symbolem harcerstwa. U dołu, wznoszące się dłonie składają się w sposób symboliczny, a jedna z nich trzyma krzyż, co nadaje całości głęboki sens.

Pod tymi motywami umieszczono napis informujący o pomniku: „Pomnik Szarych Szeregów. Jerzy Pawłowski 1991.” Centralnym punktem konstrukcji jest nisza, której kształt przypomina ludzką sylwetkę, wypełniona kośćmi, co stanowi wyraz pamięci i szacunku dla tych, którzy oddali życie.

Po prawej stronie znajduje się szereg płaskorzeźb przedstawiających postacie harcerzy, zarówno harcerza, jak i harcerki. W prawym górnym rogu można dostrzec krzyż harcerski, a tuż pod nim jest kolejny napis, który dopełnia przedstawienie.

Dodatkowo, w prawo od tablicy zauważyć można symboliczną barykadę, wykonaną z kamieni polnych, w której umieszczono tablicę z 1978 roku. Ten element konstrukcji podkreśla historyczne przesłanie i znaczenie, jakie ten pomnik ma w kolektywnej pamięci społeczeństwa.

---

Oceń: Pomnik Szarych Szeregów we Włocławku

---