Pomnik Armii Krajowej we Włocławku stanowi ważny symbol pamięci, które honoruje nie tylko żołnierzy Armii Krajowej, ale również przedstawicieli innych polskich formacji z okresu II wojny światowej. Co więcej, upamiętnia on także bohaterów protestów, takich jak Poznański Czerswiec. Usytuowany w malowniczym Parku im. Władysława Łokietka, pomnik jest miejscem spotkań, które odbywają się z okazji patriotycznych świąt oraz istotnych rocznic w historii Polski.
W tym szczególnym miejscu celebruje się różnorodne wydarzenia, m.in. rocznicę powstania Armii Krajowej, która ma miejsce 14 lutego, a także Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” obchodzony 1 marca. Kolejnymi ważnymi datami są Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego, przypadający 1 sierpnia, rocznica agresji ZSRR na Polskę, obchodzona 17 września oraz Dzień Podziemnego Państwa Polskiego, który świętowany jest 27 września.
W szczególnych okolicznościach, takich jak Narodowe Święto Niepodległości oraz Święto Narodowe Trzeciego Maja, organizowane są ogniska patriotyczne, które jednoczą mieszkańców Włocławka oraz okolicznych terenów w ramach obchodów, mających na celu podtrzymywanie pamięci o heroicznych czynach przeszłych pokoleń.
Historia
Historia pomnika jest ściśle związana z dziejami Parafii Najświętszego Zbawiciela we Włocławku. W 1992 roku uzyskano status parafii garnizonowej, mimo że związek z lokalnymi kombatantami trwał już od momentu powstania parafii w 1958 roku.
Pomysł postawienia pomnika narodził się podczas spotkania inaugurującego działalność Zarządu Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa we Włocławku, które miało miejsce 3 lipca 1998 roku. W skład Komitetu weszli przedstawiciele lokalnych władz, wojska, kombatantów oraz duchowieństwa. Inicjatywa budowy została zgłoszona przez prezesa zarządu, Michała Krzywickiego, i została jednogłośnie zaakceptowana przez zebranych.
Po zaakceptowaniu inicjatywy powołano Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika. Jego działalność odbywała się pod patronatem włocławskiego oddziału Światowego Związku Żołnierzy AK. W celu stworzenia projektu pomnika, zwrócono się do Antoniego Bisagi, lokalnego artysty i już wówczas związanej z parafią Najświętszego Zbawiciela we Włocławku. Weterani Armii Krajowej zebrali 70% funduszy przeznaczonych na budowę tego upamiętnienia, głównie poprzez zbiórki organizowane przed kościołami w diecezji włocławskiej.
Znaczący wysiłek na rzecz uzyskania zgody oraz finansów dla tego projektu włożył Klemens Sobociński, weteran AK, który przeszedł do historii jako osoba bardzo zaangażowana w tę inicjatywę i zmarł w 2010 roku.
Niemniej jednak, władze miasta miały opory przed zgodą na budowę pomnika w Parku im. Władysława Łokietka. Przez dłuższy czas odmawiały wydania niezbędnych zezwoleń, tłumacząc swą decyzję brakami w dokumentacji. Ostatecznie sprawę załatwił ks. proboszcz Zbigniew Szygenda, który w zdecydowanych słowach domagał się od prezydenta Stanisława Wawrzonkoskiego wydania zgody. Mówił, że jeśli nie uzyska zgody, pomnik stanie na terenie kościelnym, niezależnie od wydanych decyzji. Następnego dnia władze wydały pozwolenie na jego budowę.
Uroczystość poświęcenia pomnika miała miejsce 3 maja 2000 roku, a dokonał jej biskup Bronisław Dembowski. W ceremonii uczestniczyli proboszczowie z Włocławka, przedstawiciele władz samorządowych i wojewódzkich, a także delegacja Zarządu Głównego Armii Krajowej z Warszawy. Uroczystość była również zorganizowana z udziałem wojska, a uczniowie z Szkoły Podstawowej nr 14 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego zaprezentowali program dotyczący Armii Krajowej pt. „Oni przynieśli nam wolność”.
Lokalizacja i wygląd
Pomnik Armii Krajowej znajduje się w strategicznej lokalizacji, tuż obok parkingu Kościoła pw. Najświętszego Zbawiciela, blisko granicy Parku im. Władysława Łokietka.
Obiekt został wykonany przez firmę Granit Strzegom S.A. Jego kształt rzeźbiarski, stworzony na podstawie wizji Antoniego Bisagi, zrealizował artysta Jacek Milewicz. Do budowy pomnika użyto litego granitu strzegomskiego, co nadaje mu solidną i trwałą formę.
Cała konstrukcja przypomina krzyż, który spoczywa na pięciu dużych głazach. Krzyż jest ogarnięty płomieniami, co symbolizuje poświęcenie i walkę. Na poprzecznej belce umieszczona jest postać Orła Białego, a poniżej widnieją daty ważnych wydarzeń w historii Polski, takich jak: 1939 (Kampania wrześniowa), 1942 (powstanie AK), 1944 (Powstanie warszawskie), 1945 (Kapitulacja III Rzeszy) oraz 1956 (Poznański Czerwiec).
Na największym z głazów, leżącym u podstaw krzyża, zawarta jest dedykacja, która brzmi: Cześć i chwała żołnierzom Armii Krajowej poległym i pomordowanym w II wojnie światowej w kraju i poza granicami przez okupantów, a po wojnie przez reżim stalinowski – Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, żołnierze garnizonu, społeczeństwo. Włocławek 1999.
Pierwotnie planowano umieścić na pomniku napis odnoszący się do reżimu komunistycznego, jednak władze miasta nie wyraziły zgody. Uzgodniono, że słowo „stalinowski” zostanie użyte jako odniesienie do konkretnego okresu w historii Polski.
Pomnik Armii Krajowej uznawany jest za jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Antoniego Bisagi. O jego znaczeniu świadczą wystawy, takie jak Antoni Bisaga. Remanent twórczości Anno Domini 2010, która była prezentowana w Muzeum Zbiorów Sztuki we Włocławku.
Przypisy
- Ogłoszenia. 11 listopada 2018 r.. Parafia Najświętszego Zbawiciela we Włocławku, 11.11.2018 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- P.C.: 79. ROCZNICA AGRESJI ZWIĄZKU SOWIECKIEGO NA POLSKĘ.. Wojskowa Komenda Uzupełnień we Włocławku, 18.09.2018 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Natalia Seklecka: Świętowali ważną rocznicę. PiS chce, by trafiła do miejskiego kalendarza. Dzień Dobry Włocławek - Portal Informacyjny, 14.02.2018 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Mariusz Kowalewicz: Włoclawskie Ognisko Patriotyczne. Radio EMKA, 27.04.2016 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Wojciech Alabrudziński: 72. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego we Włocławku [zdjęcia]. Nasze Miasto, 02.08.2016 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Marek Ledwosiński: Uroczystości dot. powstania Polskiego Państwa Podziemnego we Włocławku jednak się odbyły. Polskie Radio Pomorza i Kujaw, 27.09.2016 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- AnPieg: Obchody „Dnia Żołnierzy Wyklętych”. Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”, 11.02.2015 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Barbara Sawic. Dobrze zasłużony. „Przewodnik Katolicki”. 2/2005, 01.02.2005 r. [dostęp 16.03.2020 r.]
- Klemens Sobociński: Nekrologi. „Gazeta Pomorska”, 13.08.2010 r. [dostęp 16.03.2020 r.]
- Antoni Bisaga. Remanent twórczości …. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, 2010 r. [dostęp 23.02.2019 r.]
- Kazimierz Rulka: Parafia Najświętszego Zbawiciela we Włocławku. Włocławek: Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2008 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Pomniki":
Pomnik Ludziom Pracy we Włocławku | Pomnik Kolejarzy Zamordowanych w latach 1939–1945 we Włocławku | Dzwonnica katedralna we Włocławku | Krzyż Pomnik ks. Jerzego Popiełuszki we Włocławku | Pomnik Stanisława Bechiego we Włocławku | Pomnik Szarych Szeregów we Włocławku | Pomnik upamiętniający powstanie KPRP we Włocławku | Pomnik Żołnierza Polskiego we Włocławku | Pomnik Stefana Wyszyńskiego we WłocławkuOceń: Pomnik Armii Krajowej we Włocławku