Pomnik Żołnierza Polskiego, usytuowany na Placu Wolności w Włocławku, jest ważną formą upamiętnienia żołnierzy polskich, którzy oddali swoje życie w służbie ojczyzny.
Ten obelisk, wcześniej znany jako Pomnik Wdzięczności, stanowi symboliczny wyraz hołdu dla tych, którzy walczyli za wolność i niepodległość Polski.
Tło historyczne
W dniach 17-19 stycznia 1945 roku miały miejsce istotne wydarzenia związane z ewakuacją ludności niemieckiej z Włocławka. 20 stycznia tego samego roku do miasta dotarły jednostki Armii Czerwonej oraz Ludowego Wojska Polskiego. Na Placu Wolności podczas tych działań, grupa żołnierzy została poddana ostrzałowi, co doprowadziło do tragicznych następstw – w wyniku strzelaniny zginęło sześciu żołnierzy.
Wszystkich poległych pochowano na miejscu ich śmierci, co stanowi ważny element lokalnej historii i pamięci o wydarzeniach tamtych dni.
Pierwszy pomnik
W miejscu spoczynku poległych czerwonoarmistów powstał pierwszy pomnik, który został zrealizowany jeszcze w 1945 roku. Na solidnej, murowanej podstawie z czerwonej cegły wzniesiony był drewniany postument o trapezowym kształcie. Na tym postumencie znajdowała się czerwona, pięcioramienna gwiazda. Jednakże od samego początku planowano, że ten obiekt upamiętniający będzie miał charakter tymczasowy. Już w styczniu 1946 roku Miejska Rada Narodowa podjęła decyzję o budowie nowego, bardziej trwałego pomnika.
Budowa drugiego pomnika
Konkurs na stworzenie koncepcji nowego pomnika odbył się w 1949 roku. Wpłynęło sześć prac, z których pięć zakwalifikowano do dalszej oceny. Ostatecznie zdecydowano się na projekt, który zajął drugą lokatę, stworzony przez profesora Mariana Wnuka. Prace budowlane rozpoczęły się w 1950 roku, a 1 listopada tego samego roku przeprowadzono rozbiórkę poprzedniego monumentu.
Szczątki żołnierzy, które znajdowały się pod starym pomnikiem, zostały przeniesione na cmentarz komunalny, co miało na celu ich godny pochówek. Uroczyste odsłonięcie nowego pomnika miało miejsce 7 listopada 1951 roku, co było ważnym wydarzeniem dla lokalnej społeczności oraz dla pamięci o poległych.
Wygląd
Pomnik we Włocławku, w swej pierwotnej formie, miał wygląd czworobocznego obelisku, który lekko zwężał się ku szczytowi i kończył tępym, ściętym czubem. Całość była osadzona na solidnej trójstopniowej podstawie. Na dolnej części pomnika umieszczono cztery płaskorzeźby w stylu socrealistycznym, które były dziełem Władysława Kąckiego.
Na południowej ścianie widniał wizerunek żołnierza polskiego obok czerwonoarmisty. Natomiast na ścianie zachodniej przedstawiono młodego mężczyznę i kobietę ze sztandarem, co symbolizowało walkę o wolność. Na wschodniej stronie można było dostrzec żołnierza oraz robotnika, a na północnej ścianie – robotnicę i rolnika.
W bezpośrednim otoczeniu pomnika umieszczono również cztery wazony, które służyły do dekoracji kwiatami. Dodatkowo, na południowej i północnej ścianie umieszczono tablice z inskrypcją, która głosiła: „Pomnik ten wzniesiony został w roku 1950 jako dowód wdzięczności mieszkańców Włocławka i powiatu za wyzwolenie spod jarzma hitlerowskiego przez bohaterską armię radziecką.”
Historia
Pomnik Żołnierza Polskiego we Włocławku przyciągał uwagę jako kluczowy element historia tego miasta od momentu jego powstania. Uroczystości państwowe odbywające się w ich pobliżu sprawiały, że stał się on miejscem nie tylko pamięci, ale i manifestacji patriotyzmu. Z czasem, w okolicy pomnika regularnie składano wieńce oraz palono znicze, co podkreślało jego znaczenie.
Jednak po 1989 roku, nie brakowało kontrowersji związanych z tym miejscem. Pomnik stał się celem różnych ataków, z których najczęściej zdarzało się oblewanie go czerwoną farbą. W kontekście dekomunizacji, w 1992 roku, wyróżniał się on na liście pomników, które Rada Miasta planowała usunąć. W towarzystwie takich monumentów jak Ludzi Pracy oraz Powstania KPRP, również był rozważany do likwidacji. Ostatecznie, z braku środków na jego usunięcie, pomnik przetrwał.
Przebudowa
W grudniu 1993 roku Rada Miasta podjęła decyzję o przebudowie pomnika. Do realizacji projektu został zaangażowany Antoni Bisaga, który zaproponował nowoczesne rozwiązania. Jego koncepcja przewidywała zakrycie istniejących płaskorzeźb specjalną obudową wykonaną z nierdzewnej stali, co miało na celu nie tylko estetykę, ale także ochronę dzieła przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
W dniu 11 kwietnia 1994 roku zrealizowano projekt, a obudowa zastąpiła oryginalne płaskorzeźby, które były widoczne wcześniej. Nowe napisy, które zdobiły ściany tego monumentalnego obiektu, zawierały ważne przesłania. Z jednej strony, na południowej, widniał tekst: „Żołnierzowi polskiemu walczącemu na wszystkich polach bitew – rodacy 1994”. Natomiast z drugiej, północnej strony, znajdował się napis: „Tobie ojczyzno żołnierski trud”.
Dodatkowo, na szczycie obelisku umieszczono wojskowego orzełka, symbolizującego patriotyzm i poświęcenie żołnierzy. Warto zaznaczyć, że podczas przebudowy zmieniono również nazwę pomnika na „Pomnik Żołnierza Polskiego”. W ramach prac usunięto także wazony, co miało na celu uproszczenie formy pomnika oraz podkreślenie jego nowej, współczesnej tożsamości.
Przypisy
- a b c Agnieszka Kowalewska, Olga Krut-Horonziak: Ulice i Pomniki Starego Włocławka. Włocławek: 2004, s. 52; 54. ISBN 83-88115-74-X.
- Andrzej Winiarski: Włocławek lat okupacji 1939-1945. Włocławek: 2004, s. 89. ISBN 83-920391-0-6.
Pozostałe obiekty w kategorii "Pomniki":
Pomnik Stefana Wyszyńskiego we Włocławku | Pomnik Armii Krajowej we Włocławku | Pomnik Ludziom Pracy we Włocławku | Pomnik Kolejarzy Zamordowanych w latach 1939–1945 we Włocławku | Dzwonnica katedralna we Włocławku | Krzyż Pomnik ks. Jerzego Popiełuszki we Włocławku | Pomnik Stanisława Bechiego we Włocławku | Pomnik Szarych Szeregów we Włocławku | Pomnik upamiętniający powstanie KPRP we WłocławkuOceń: Pomnik Żołnierza Polskiego we Włocławku