Andrzej Rudziński

---

Życiorys

Andrzej Rudziński przyszedł na świat 10 listopada 1910 roku we Włocławku, w rodzinie robotnika Stanisława, który zmarł w 1922 roku, oraz Wiktorii z Raczkowskich. Po stracie ojca, jego rodzina zmagała się z poważnymi trudnościami finansowymi. Jego brat, Lucjan, poszedł w ślady ojca i został drukarzem. Andrzej rozpoczął swoją edukację w Łodzi, a później kontynuował naukę i pracę zarobkową w Warszawie, gdzie uczęszczał do Szkoły Karola Jana Szlenkiera oraz do Państwowego Seminarium Nauczycielskiego im. Stanisława Konarskiego.

W 1929 roku rozpoczął studia w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, gdzie zdobył wiedzę pod okiem Edwarda Butrymowicza oraz Wacława Radwana. Ukończył tę uczelnię z tytułem dyplomowanego artysty grafika w 1933 roku. Po zdobyciu dyplomu podjął pracę na uczelni jako asystent prof. Radwana, gdzie pozostawał do wybuchu II wojny światowej. W latach 1935-1939 był aktywnym członkiem Bloku ZAP, a od 1937 roku pełnił funkcję sekretarza zarządu. Brał również udział w redagowaniu czasopisma „Plastyka”. Przed wojną miał przyjemność zaprezentować swoje prace na Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki Myśliwskiej w Poznaniu w 1938 roku, a także na dwóch wystawach międzynarodowych, zorganizowanych przez Blok ZAP, gdzie jego drzeworyty można było podziwiać w 1939 roku w Londynie i Sztokholmie.

W czasie lat 1939-1944 uczył w tajnej Szkole Plastycznej i zaangażował się w działalność podziemnych organizacji wojskowych. W 1942 roku został żołnierzem Armii Krajowej, a rok później, 14 września 1943, ożenił się z Heleną Latkowską, która również była żołnierzem AK, znaną pod pseudonimem „Czarna Helka”. W trakcie powstania warszawskiego walczył pod pseudonimami „Wilczyński” oraz „Wilk” w Rejonie 4 (Śródmieście północno-zachodnie). Pełnił funkcję adiutanta dowódcy rejonu, mjr Stanisława Steczkowskiego, znanego pod ps. „Zagończyk”, oraz w dowództwie Batalionu Rum. Po upadku powstania trafił do obozu jenieckiego w Murnau (Oflag VII A). Jego heroiczne działania zostały wielokrotnie uhonorowane – Rudziński otrzymał Krzyż Walecznych trzykrotnie oraz Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.

Po wojnie, w 1945 roku, Andrzej Rudziński powrócił do Warszawy i rozpoczął pracę pedagogiczną w kilku średnich szkołach plastycznych, takich jak Szkoła Plastyczna im. Wojciecha Gersona. Równocześnie, od 1948 roku, kontynuował studia i pracę w Akademii Sztuk Pięknych. W 1951 roku uzyskał dyplom ukończenia ASP, po czym związał się z tą uczelnią na stałe, awansując na różne stanowiska i osiągając kolejne stopnie naukowe:

• 1948 – wykładowca technik drukarskich,
• 1950 – adiunkt w katedrze grafiki książki,
• 1953 – zastępca profesora w katedrze grafiki książki (kierownik pracowni grafiki książki),
• 1956 – stanowisko docenta,
• 1971 – tytuł profesora nadzwyczajnego.

Pełnił szereg funkcji, w tym:

• prodziekana Wydziału Grafiki,
• kierownika Katedry Grafiki na Wydziale Malarstwa i Rzeźby,
• kierownika Katedry Grafiki Warsztatowej na Wydziale Grafiki.

Z przeszedł na emeryturę 30 października 1980 roku. Zmarł 27 listopada 1980 roku i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 37B-1-22).

Twórczość

Andrzej Rudziński jest artystą, który swoją twórczość rozwijał przede wszystkim w dziedzinie grafiki. Jego dominujące techniki to drzeworyt, a później także ołówek oraz wklęsłodruki, włączając w to różnorodne techniki metalowe. Do tych technik należą kwasorytnicze oraz warsztatowe, takie jak akwaforta i akwatinta, a także grafika barwna.

Wśród jego przedwojennych drzeworytów warto wyróżnić takie dzieła jak:

• „Zmartwychwstanie”
• „Chrystus”
• „Ludzie”
• „Pejzaż ze Szlembarka – chaty”
• „Chłop za Szlembarka”

Na początku swojej kariery Rudziński koncentrował się na polskich krajobrazach oraz codziennym życiu wiejskim. Przykłady tych tematów można znaleźć w pracach zaprezentowanych na wystawie „Grafika Andrzeja Rudzińskiego”, zorganizowanej w 1958 roku przez Wrocławskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych:

• rysunki ołówkiem w cyklu „Pejzaże nadwiślańskie”:

• „Stara chata” (29,4 × 21 cm), 1953,
• „Droga we wsi” (29,4 × 21 cm), 1953,
• „Wieczór” (29,4 × 21 cm), 1953,
• „Pejzaż słoneczny” (29,4 × 21 cm), 1953,
• „Pejzaż pochmurny” (29,4 × 21 cm), 1953,
• „Topola” (32,5 × 27 cm), 1954,
• „Jabłoń” (32,5 × 27 cm), 1955.

Rudziński wykonał również szereg grafik techniką metalową:

• „Z Podhala” (akwaforta, 25 × 18 cm), 1953,
• „Młocka” (akwaforta, 35,5 × 25 cm), 1954,
• „Pszczelarz” (akwaforta, 33 × 41 cm), 1955,
• „Kaczki w owsie” (technika mieszana, metal, 36 × 35 cm), 1956,
• „Podwórze” (technika mieszana, metal, 50 × 35 cm), 1957,
• „Dziewczyna z kurami” (technika mieszana, metal, 65 × 50 cm), 1956.

„Znane nam pola i łąki, które tak dobrze pamiętamy z wycieczek lat dziecięcych i z lata ubiegłego, znane nam dobrze drogi i domy, kopiaste stogi i płoty, zwierzęta, piękne i rozrosłe drzewa, jakie widzimy nad Bugiem i Wisłą, codzienna rzeczywistość nasza, wszystko to Artysta widzi, kocha i pokazuje nam piękniej, a realizacje Jego stwarzają nam nowy świat – świat wzruszający swoją poetyką.” – Stanisław Dawski (1958)

W ostatnich etapach swojej kariery artysta często eksperymentował z technikami mieszanymi, co widoczne jest w jego pracach poświęconych tematyce „Powstania warszawskiego”. Rudziński był także odpowiedzialny za opracowywanie układów graficznych książek dla różnych wydawnictw. Miał na przykład kluczową rolę w oficynie Sztuka jako kierownik w latach 1963–1968, oraz współpracował z:

• Państwowym Wydawnictwem Naukowym (PWN),
• Państwowym Instytutem Wydawniczym (PIW),
• Wydawnictwem Artystyczno-Graficznym (WAG) i
• wydawnictwem Książka i Wiedza.

Wśród jego znaczących publikacji na uwagę zasługują albumy, takie jak te dotyczące Wit Stwosza, Aleksandra Gierymskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Noakowskiego oraz Dawnej polskiej rzeźby ludowej, a także prace z zakresu historii, w tym dotyczące Kopernika oraz Galileusza. Na pewno jest to artysta, którego twórczość ma głęboki wpływ na polską sztukę graficzną.

Wystawy i nagrody

Twórczość Andrzeja Rudzińskiego była prezentowana na wielu krajowych wystawach grafiki, a także w międzynarodowych miejscach, takich jak Szwecja w 1939 roku, Wielka Brytania również w 1939 roku, Dania w 1954 roku, Włochy w tym samym roku, ZSRR w 1955 roku, Szwajcaria w 1955 roku, Niemiecka Republika Federalna w 1956 roku, Jugosławia w 1956 roku, Brazylia w 1957 roku oraz Stany Zjednoczone w 1956 roku. W 1957 roku miały miejsce indywidualne wystawy w Pradze Czeskiej oraz w Berlinie.

Wśród wyróżnień, które zdobył Rudziński, warto zwrócić uwagę na złoty medal, jaki otrzymał na Międzynarodowej Wystawie Malarstwa, Rzeźby i Grafiki w Suzzarro w Włoskich w 1954 roku. Oprócz tego artysta mógł się poszczycić wieloma innymi nagrodami, w tym:

• I nagroda na I Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie, 1954,
• I nagroda na Międzynarodowym Biennale Grafiki w Lublanie, 1955,
• II nagroda na Międzynarodowej Wystawie Grafiki i Rysunku „Bianco e Nero” w Lugano, 1956,
• udział w Światowej Wystawie Grafiki w Londynie w 1962,
• nagroda II stopnia Ministra Kultury i Sztuki na III Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku w Warszawie,
• III nagroda na III Biennale Grafiki w Krakowie, 1964.

Andrzej Rudziński zdobył także nagrody za swoje edytorskie osiągnięcia podczas Międzynarodowych Wystaw Książki w Lipsku i Moskwie w latach 1965–1971. Po śmierci artysty, w listopadzie i grudniu 1982 roku, w warszawskiej „Zachęcie” zorganizowano wystawę jego prac zatytułowaną „Andrzej Rudziński 1910–1980”. Na wystawie zaprezentowano 76 rysunków, 59 rycin oraz 23 opracowania edytorskie. Kolejna wystawa tego artysty odbyła się w Koszalinie w 1983 roku.

Obrazy Andrzeja Rudzińskiego znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie oraz w Krakowie, Wrocławiu i Szczecinie. Dodatkowo, jego prace można podziwiać w wielu muzeach zagranicznych, w tym w Bułgarii, Indiach, Japonii, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii oraz Włoszech.

Uczniowie z ASP

Lista byłych studentów Akademii Sztuk Pięknych, którzy mieli zaszczyt uczyć się pod okiem Andrzeja Rudzińskiego, obejmuje wiele wybitnych postaci. Wśród nich znajdują się: Krzysztof Wyzner, Wanda Badowska-Twarowska, Anna Maria Bauer, Andrzej Dworakowski, Andrzej Kalina, Marcin Niziurski, Jan Popek, Irena Snarska, Jacek Sowicki, Zygmunt Szczepankowski oraz Leon Urbański. Warto również wspomnieć o Annie Ziaji oraz Annie Żółtowskiej, które również przeszły przez tę uczelnię.

Ordery i odznaczenia

Andrzej Rudziński, w swojej bogatej karierze, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach i odwadze. Poniżej przedstawiono najważniejsze wyróżnienia:

• złoty Krzyż Zasługi, przyznany 11 lipca 1955 roku,
• Krzyż Walecznych, otrzymany trzykrotnie,
• srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku.

---

Oceń: Andrzej Rudziński

---