Leon Płoszay

---

Życiorys

Leon Płoszay, urodzony jako syn cieśli Jakuba i Małgorzaty z Trojanowskich, swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum Ziemi Kujawskiej we Włocławku, które ukończył w 1923 roku. Po tej formacji, zdecydował się na studia w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu, gdzie naukę prowadził profesor Jan Wroniecki. Jego okres studiów, trwający do 1930 roku, obfitował w liczne przerwy (1926–1929), lecz Płoszay uzyskał absolutorium zadowalające swoich mentorów.

Po zakończeniu edukacji, powrócił do rodzinnego miasta, gdzie objął stanowisko nauczyciela rysunku w Państwowej Szkole Technicznej. W latach 1936–1939 kształcił się także na francuskiej filii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, pod opieką Józefa Pankiewicza. Podczas swojego pobytu we Francji, aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym, będąc członkiem Grupy Artystów Polskich i ich Przyjaciół, tworząc wiele rysunków oraz grafik, które przedstawiały różnorodne francuskie miasta, w tym Paryż, Évreux, Dreux oraz Chartres.

Płoszay brał udział w licznych wystawach, zarówno w kraju, jak i za granicą, gromadząc dużą popularność i uznanie. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, powrócił do Włocławka, jednak jego sytuacja uległa pogorszeniu, gdy został aresztowany i osadzony we Włocławskim więzieniu, a później wysiedlony do Małogoszcza. Tamże, pomimo trudnych warunków, kontynuował swoją sztukę, tworząc liczne pejzaże i organizując wystawę swoich dzieł.

Po wojnie Płoszay wrócił do Włocławka w 1945 roku, włączając się w odbudowę życia kulturalnego miasta. Już w maju tegoż roku uczestniczył w pierwszej powojennej wystawie w Domu Kultury. Został również kierownikiem Referatu Kultury w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, pełniąc tę funkcję do 1950 roku.

Do momentu przejścia na emeryturę, pełnił rolę nauczyciela rysunku w kilku włocławskich szkołach, w tym w Liceum im. Ziemi Kujawskiej oraz Liceum im. Marii Konopnickiej. Po zakończeniu swojej długiej kariery, zmarł 27 grudnia 1993 roku we Włocławku, a jego ostatnim miejscem spoczynku stał się Cmentarz Komunalny, gdzie został pochowany w kwaterze nr 34/5/56.

Kariera artystyczna

Sztuka użytkowa

Rozpoczynając w 1930 roku, Leon Płoszay podjął współpracę z Zakładami Graficznymi zlokalizowanymi w Włocławku oraz Poznaniu. W ramach tej pracy projektował przeróżne materiały, takie jak okładki i obwoluty książek, dyplomy, winiety, a także pocztówki. Po zakończeniu wojny kontynuował tę aktywność. Do jego znaczących dzieł należały dyplomy przekazane Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu oraz Michałowi Roli-Żymierskiemu, który otrzymał je z okazji nadania mu honorowego obywatelstwa Włocławka w 1947 roku. Poza tym, Leon zaprojektował Księgę Pamiątkową I Zjazdu Byłych Wychowanków Gimnazjum Ziemi Kujawskiej.

W roku 1931 artysta stworzył scenografię do sztuki pt. Płowce autorstwa Zdzisława Arentowicza. Ponadto, był odpowiedzialny za szatę graficzną czasopisma Życie Włocławka i Okolicy oraz za ilustracje do Przewodnika po Włocławku, który ukazał się w 1935 roku. Wcześniej, w 1929 roku, Leon wykonał album pt. Widoki Włocławka, opracowany w Zakładzie Graficznym Neumanna.

W jego dorobku znajdują się także tablice pamiątkowe we Włocławku, w tym upamiętniająca Julianna Marchlewskiego umieszczona w budynku przy ul. Cygance (obecnie nieistniejącym) oraz ta z okazji rocznicy powstania Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, która znajduje się na gmachu Muzeum przy ul. Słowackiego. Artysta projektował również karty pocztowe, znaki firmowe, logotypy dla Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego, znaczki pocztowe (w tym upamiętniający I Zlot Turystów na Kujawach PTTK z 1959 roku), odznaki, a także malowidła na sztandarach. W latach 70. realizował także ekslibrisy, w które umieszczał motywy haftu kujawskiego.

Sztuka piękna

Jako twórca artystyczny, Leon Płoszay specializował się przede wszystkim w technikach takich jak drzeworyt, linoryt oraz litografia. Mniej często zajmował się malarstwem olejnym. W okresie między 1929 a 1930 rokiem stworzył cykl rysunków do prac pt. Motywy zabytków Włocławka oraz Motywy zabytkowe Poznania. Jego twórczość koncentrowała się głównie na pejzażach oraz architekturze. Wiele jego dzieł ilustruje widoki Włocławka, Poznania, a także innych polskich miast, takich jak Bydgoszcz, Nieszawa, Warszawa czy Kraków.

Leon pozostawił po sobie także cykl prac, które wykonał we Francji w latach 1936-1939 oraz w regionie Kielecczyzny w czasie II wojny światowej. Prezentował również swoje dzieła przedstawiające naturę, takie jak zakola rzeki, parki oraz dzieła związane z wydarzeniami historycznymi, jak powstanie styczniowe. Cechą jego twórczości była wysoka dbałość o szczegóły, intensywne kolory oraz silny kontrast czerni i bieli.

Wystawy

Jego pierwsza indywidualna wystawa miała miejsce w 1927 roku w Salonie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu. Od tego momentu Leon regularnie prezentował swoje prace na wystawach organizowanych przez TPSP oraz innych wydarzeniach artystycznych w Poznaniu. W 1932 roku brał udział w wystawie Współczesna Grafika Poznańska, zorganizowanej w Muzeum Wielkopolskim, a w 1938 roku w wystawie Polska grafika myśliwska.

Debiutował w rodzinnym Włocławku w 1927 roku, biorąc udział w zbiorowej wystawie zorganizowanej przez Sekcję Regionalistyczną Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Stowarzyszeniu Rzemieślników przy ul. Kościuszki. 8 grudnia 1930 roku był również obecny na pierwszej wystawie Zrzeszenia Kujawskich Artystów Plastyków, która miała miejsce w nowo otwartym Muzeum Kujawskim przy ul. Słowackiego. W latach 1931-1933 brał udział w pokazach ZKAP organizowanych w Włocławku, Kaliszu i Płocku. Również w 1931 roku miał okazję zaprezentować swoje prace na pierwszej wystawie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Włocławku. Od momentu powołania Grupy Kujawskiej w 1952 roku aż do 1976 roku brał udział we wszystkich ich wystawach.

Włocławek gościł również wystawy jubileuszowe z okazji 30-, 45- i 50-lecia jego twórczości, które miały miejsce odpowiednio w 1957, 1972 oraz 1977 roku. Świętowanie jego 90. urodzin w 1992 roku, 100. rocznicy urodzin w 2002 roku oraz 110. rocznicy urodzin w 2012 roku również było związane z organizacją wystaw. Artysta uczestniczył w wystawach organizowanych przez Instytut Propagandy Sztuki oraz Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie od 1929 roku.

W latach 1936-1939, podczas swojego pobytu we Francji, brał udział w wielu znaczących wystawach, takich jak Societe des Artistes Francais, National des Beaux Arts, Salon d’Automne i Societé Lorraine des Beaux Arts, na której to ostatniej otrzymał Złoty Medal. Po wojnie, w 1944 roku zorganizował wystawę indywidualną w Małogoszczu, gdzie przebywał na skutek wysiedlenia przez niemieckiego okupanta. Jako członek Związku Polskich Artystów Plastyków uczestniczył w licznych zbiorowych wystawach Pomorskiego, a później Bydgoskiego Okręgu ZPAP.

Prace Leona Płoszaya były także prezentowane w Muzeum Okręgowym w Grudziądzu (1959 r.) oraz w Klubie Jupiter w Bydgoszczy (1971 r.). Współpracował z Biurem Wystaw Artystycznych we Włocławku oraz Centralnym Biurem Wystaw Artystycznych, dzięki któremu jego prace były prezentowane za granicą, w miastach takich jak Moskwa, Praga, Wilno, Hamburg, Budapeszt, Bukareszt oraz Lipsk.

Działalność środowiskowa

Leon Płoszay był jednym z powstańców Zrzeszenia Kujawskich Artystów Plastyków, które zainaugurowało działalność w 1930 roku. W 1946 roku wstąpił do Związku Polskich Artystów Plastyków, otrzymując numer legitymacji 427. Tenże artysta był również jednym z inicjatorów Grupy Kujawskiej, która powstała w 1952 roku. W 1990 roku przyczynił się do powstania Galerii Sztuki Współczesnej, mieszczącej się przy ul. Miedzianej we Włocławku.

Spuścizna

Obecnie, prace Leona Płoszaya znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Zamojskim, Bibliotece Narodowej w Warszawie oraz Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Największa kolekcja jego prac, licząca ponad 100 dzieł, znajduje się w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Najstarszy rysunek artysty w tej kolekcji pochodzi z 1923 roku, natomiast grafika użytkowa z 1929 roku. W zbiorach tych możemy znaleźć między innymi widoki Włocławka, dzieła z Francji oraz Wilna, a także dwa obrazy olejne namalowane w 1936 roku w Tillières. Muzeum dysponuje również medalami i plakietkami zaprojektowanymi przez Leona Płoszaya.

Odznaczenia i nagrody

W 1949 roku Leon Płoszay został wyróżniony Nagrodą Miasta Bydgoszczy, co stanowiło istotny krok w jego karierze artystycznej.

W 1963 roku podobne uznanie przyniosła mu Nagroda Miasta Włocławka.

W okresie od 1957 do 1977 roku artysta zdobył trzy nagrody przyznawane przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, co podkreśla jego znaczenie w polskiej kulturze.

W 1977 roku Płoszay otrzymał także odznakę za zasługi dla Województwa Włocławskiego, co stanowiło wyraz wdzięczności za jego wkład w rozwój regionu.

Tego samego roku, podczas jubileuszowej wystawy z okazji 50-lecia pracy twórczej, w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, przyznano mu Krzyż Kawalerski Polonia Restituta, co było kolejnym znaczącym wyróżnieniem w jego dorobku artystycznym.

Życie prywatne

Leon Płoszay nawiązał bliską relację małżeńską 11 stycznia 1947 roku, kiedy to wziął ślub z urzędniczką Marią Kondrak. W wyniku tego związku przyszli na świat dwoje dzieci, a ich imiona to Jadwiga oraz Tadeusz.

---

Oceń: Leon Płoszay

---