Jerzy Boczkowski, ur. 24 kwietnia 1882 we Włocławku, zmarł 5 kwietnia 1953 w Warszawie, to postać, która odegrała istotną rolę w polskim świecie muzyki oraz teatru. Był nie tylko kompozytorem, ale również dyrektorem teatralnym, co dowodzi jego wszechstronności w dziedzinie sztuki.
Zarówno jako dziennikarz, jak i prezes Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych, który pełnił w latach 1936–1947, Boczkowski wywarł znaczący wpływ na rozwój polskiej kultury muzycznej i scenicznej.
Wykształcenie
Jerzy Boczkowski był synem Józefa oraz Marii pochodzącej z rodziny Chałupczyńskich. W 1900 roku zakończył edukację na realnym gimnazjum w Warszawie, a następnie podjął studia na politechnikach w Warszawie, Pradze i Berlinie. Pomimo wysiłków, nie udało mu się uzyskać tytułu inżyniera. W 1925 roku zawarł związek małżeński z Heleną Ziółkowską.
Kariera zawodowa
Jerzy Boczkowski był postacią niezwykle aktywną na scenie teatralnej i kabaretowej w Polsce. W okresie 1908-1917 pełnił rolę redaktora Nowej Gazety, a w 1915 roku objął stanowisko kierownika muzycznego warszawskiego teatrzyku Żywa Mucha. W 1917 pracował jako kierownik literacko-artystyczny kabaretu Miraż, a następnie kabaretu Argus. W 1919 roku został współzałożycielem kabaretu Qui Pro Quo i przez wiele lat – do 1930 roku – pełnił funkcję kierownika literacko-artystycznego oraz współdyrektora, a od 1921 roku także współwłaściciela tej instytucji, dzieląc ten zaszczyt z Sewerynem Majde.
W 1921 roku Boczkowski objął kierownictwo teatrzyku Wodewil, a w 1931 roku został współdyrektorem Melodramu, który założył razem z Leonem Schillerem. Teatr ten niestety działał tylko przez jeden sezon. W 1932 roku wznowił na krótko działalność Qui Pro Quo, a po jego ostatecznej likwidacji przejął funkcję dyrektora teatru Morskie Oko przez jeden sezon. Ostatnim przedwojennym projektem Boczkowskiego był kabaret Małe Qui Pro Quo, otwarty w 1937 roku w kawiarni Ziemiańska, znajdującej się na pierwszym piętrze budynku.
W czasie II wojny światowej, od 1941 roku, boczkowski był dyrektorem teatru Złoty Ul, usytuowanego przy Nowym Świecie. Teatr ten był obiektem krytyki, a jego działalność została potępiona przez Tajną Radę Teatralną, co skutkowało zakazem udziału w jego przedsięwzięciach. Niemniej jednak przedstawiano tam rewie, takie jak W ululanym ulu – upiły się pszczółki miodem oraz Moczmy nogi. W marcu 1944 roku teatr został przemianowany na Wodewil, a inaugurującym przedstawieniem była francuska farsa Pan naczelnik to ja, w której główną rolę zagrał Antoni Fertner. To przedstawienie, z czasem przerobione przez Boczkowskiego, zyskało formę komedii muzycznej.
Po zakończeniu wojny, w 1945 roku, Boczkowski stworzył teatrzyk Różowy Balonik na warszawskiej Pradze, odwołując się do przedwojennych tradycji kabaretowych. Po jego rozwiązaniu został pierwszym powojennym prezesem Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych, pełniąc tę funkcję do 1947 roku. Jako kompozytor wiele jego piosenek zdobyło popularność. Wśród utworów znalazły się Szumiały mu echa kawiarni, której tekst napisał sam Boczkowski; Mam chłopczyka na Kopernika do słów Juliana Tuwima, wykonywana w kabarecie Qui Pro Quo przez Hankę Ordonównę, oraz Na Czerniakowskiej do tekstu Konrada Toma. Składał się również na operetki takie jak Jeszcze jeden (1916) oraz Pudełko z zabawkami (1917). Dla Qui Pro Quo stworzył jednoaktowe operetki Na jasnym brzegu oraz Pomponette, a także komponował muzykę do kabaretowych skeczów.
Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie znajduje się na kwaterze 39, w rzędzie 3, w grobie oznaczonym numerem 1/2.
Przypisy
- Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF BOCZKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 10.03.2019 r.]
- a b c d e StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983 r., s. 54.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Kazimierz Łukaszewicz | Matylda Baczyńska | Dawid Aleksander Haltrecht | Janusz Buczkowski | Jarosław Wojciechowski (poeta) | Samuel Landau | Konstanty Meglicki | Kazimierz Brodzikowski | Paweł Jasiński | Piotr Żyżelewicz | Jann Castor | Małgorzata Falkowska | Szymon Goldberg (skrzypek) | Zdzisław Mrożewski | Jan Kochanowicz | Marcel Reich-Ranicki | Bogdan Pawłowski (kompozytor) | Chana Kowalska | Jan Rudnicki (aktor) | Walery BrochockiOceń: Jerzy Boczkowski