Janusz Staszewski

---

Życiorys

Janusz Staszewski rozpoczął swoją edukację w szkole powszechnej w Turku, a następnie ukończył Gimnazjum im. Adama Asnyka w Kaliszu. W młodości zaciągnął się jako ochotnik i uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, co ukształtowało jego odwagę oraz determinację w dążeniu do zdobywania wiedzy.

W latach 1924–1928 kontynuował naukę historii na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie zdobył solidne podstawy teoretyczne. Rok 1934 to ważny moment w jego karierze, ponieważ uzyskał tytuł doktora, a jego praca naukowa, poświęcona walkom kawaleryjskim w 1812 roku, została opublikowana w „Przeglądzie Historyczno-Wojskowym” tom 7.

W okresie 1928–1939 Staszewski pracował w Archiwum Państwowym w Poznaniu. W tym czasie nawiązał bliską współpracę z prof. Zygmuntem Wojciechowskim. W latach 30-tych XX wieku pełnił również funkcje wykładowcze na tajnych Powszechnych Wykładach Uniwersyteckich, które odbywały się w różnych regionach Polski, takich jak Prusy Wschodnie, Wielkopolska, Pomorze oraz Śląsk. Jego działalność ta była prawdopodobnie powiązana z pracą wywiadowczą.

Staszewski miał szerokie zainteresowania historyczne; szczególnie fascynowała go wojskowość XIX wieku, historia Wielkopolski wschodniej, biografistyka oraz edycja źródeł. Przygotował rozprawę habilitacyjną, która dotyczyła działań wojskowych na Pomorzu w czasie napoleońskim. Praca ta została wydana pośmiertnie w 1958 roku pod tytułem „Wojsko Polskie na Pomorzu w roku 1807”. Był aktywnym członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwa Miłośników Historii Poznania.

W 1939 roku, jako oficer rezerwy, Staszewski został zmobilizowany. Niestety, podczas nalotu w Brześciu nad Bugiem odniósł ciężkie rany, które ostatecznie doprowadziły do jego śmierci w szpitalu w Wilnie, prawdopodobnie 28 września 1939 roku.

Najważniejsze prace

Janusz Staszewski to autor licznych publikacji, które w znacznym stopniu wzbogaciły wiedzę historyczną na temat Polski. Jednym z jego wczesnych dzieł było „Kaliski wysiłek zbrojny 1806–1813,” wydane w 1931 roku, które można znaleźć w wersji zdigitalizowanej. Kolejne prace dotyczyły ważnych kwestii wojskowych i historycznych.

• źródła wojskowe dotyczące Pomorza w czasach Księstwa Warszawskiego, gdzie Staszewski opisał zajęcie Pomorza z lat 1806/1807 w publikacji z 1933 roku,
• negocjacje i starcia wojenne na ziemiach śląskich, których opis zamieścił w Katowicach i Warszawie w 1938 roku,
• ważne artykuły w prestiżowych czasopismach jak „Roczniki Historyczne” czy „Rocznik Gdański”.

Staszewski jest też autorem licznych opracowań biograficznych, w których skrupulatnie przedstawiał życie i dokonania zasłużonych Polaków. W tej serii znalazły się między innymi prace o:

• generale Michale Mycielskim oraz jego rodzinie wobec powstania listopadowego, opublikowane w Poznaniu w 1930 roku,
• generale Dominiku Dziewanowskim, która również ukazała się w Poznaniu, w 1933 roku,
• generale Józefie Załuskim, wydana tamże rok później,
• generale Edmundzie Taczanowskim, która oprócz druku z 1936 roku dostępna jest także online,
• generale Józefie Biernackim, również z 1936 roku.

Po śmierci Staszewskiego wydano jeszcze Wojsko Polskie na Pomorzu w roku 1807, książkę wydaną w Gdańsku w 1958 roku. Zawiera ona nie tylko opisy działań wojskowych, ale również życiorys autora autorstwa prof. Stanisława Herbsta oraz kompletną bibliografię jego prac.

Rodzina

Janusz Staszewski był potomkiem Franciszka i Zofii z Orłowskich. Jego życie osobiste związało się z Magdaleną, córką Jana Przanowskiego, która urodziła się w 1904 roku i zmarła w 1978 roku. W czasie II wojny światowej, Magdalena Staszewska angażowała się w działalność podziemną w ramach organizacji „Ojczyzna”. Współpracując z prof. Zygmuntem Wojciechowskim, odegrała ważną rolę w procesie tworzenia Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich w Warszawie.

Po zakończeniu działań wojennych, w latach 1945–1967, Magdalena pracowała w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, pełniąc funkcję zastępcy kierownika Działu Wydawniczego. Dodatkowo, była związana z redakcją Przeglądu Zachodniego, co świadczy o jej aktywnym udziale w życiu intelektualnym i kulturalnym tamtych czasów.

Janusz i Magdalena wychowali syna Wojciecha, który żył w latach 1930–1996 i z którym rodzina była bardzo związana, szczególnie w kontekście jego kariery dziennikarskiej.

---

Oceń: Janusz Staszewski

---