Jan Okupski, który przyszedł na świat 7 grudnia 1897 roku we Włocławku, to postać historyczna znana przede wszystkim jako major geograf Wojska Polskiego. Jego życie zakończyło się tragicznie w wyniku zbrodni katyńskiej, co miało miejsce 9 kwietnia 1940 roku w Katyniu.
Pamięć o Janie Okupskim i wielu innych ofiarach tej zbrodni wciąż pozostaje żywa w polskiej historii, stanowiąc ważny element zbiorowej świadomości narodu.
Życiorys
„Jan Okupski przyszedł na świat we Włocławku, jako syn Konstantego oraz Marianny z domu Kraińskiej. Był zaangażowanym żołnierzem w Legionach Polskich, walcząc w składzie 4 pułku piechoty Legionów Polskich oraz czynnie uczestnicząc w Polskiej Organizacji Wojskowej. W roku 1917 został internowany w obozie w Szczypiornie i brał udział w I wojnie światowej oraz w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku.
Na mocy dekretu Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z dnia 30 lipca 1920 roku, Jan Okupski, wtedy podporucznik żandarmerii, został warunkowo mianowany porucznikiem w żandarmerii z dniem 1 maja 1920 roku. W tym okresie pełnił służbę w Dywizjonie Żandarmerii Wojskowej Nr 3, znajdującym się w Plutonie Opatów (wcześniej Pluton Żandarmerii Nr 6 w Opatowie).
Na dzień 1 czerwca 1921 roku, Okupski kontynuował służbę w stopniu porucznika, pracując w dowództwie 1 dywizjonu żandarmerii Wojsko, jednocześnie pozostając oficerem 26 pułku piechoty. Dzięki dekretowi Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego, marszałka Józefa Piłsudskiego z dnia 3 maja 1922 roku, został zweryfikowany jako oficer 26 pułku piechoty w stopniu porucznika, z datą starszeństwa z 1 czerwca 1919 roku oraz 1149. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W roku 1923 zajmował 1027. lokatę wśród poruczników piechoty.
Pozostając na ewidencji 26 pułku piechoty, Jan Okupski w 1924 roku miał 237. lokatę wśród poruczników piechoty. W międzyczasie uczęszczał do Oficerskiej Szkoły Topografów, gdzie został skierowany na dwuletni kurs. Jako jeden z absolwentów kursu normalnego 1923/25 tej szkoły, uzyskał status etatowego oficera 26 pułku piechoty oraz został przydzielony do Wojskowego Instytutu Geograficznego z dniem 1 listopada 1925 roku.
Decyzją Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego z dnia 3 maja 1926 roku, Okupski awansował do rangi kapitana, posiadając starszeństwo z dniem 1 lipca 1925 roku oraz 144. lokatę w korpusie oficerów piechoty. W roku 1928 pełnił służbę w Wojskowym Instytucie Geograficznym w Warszawie, nadal jako etatowy oficer 26 pułku piechoty, zajmując wtedy 138. lokatę wśród kapitanów piechoty.
Przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów geografów, Okupski z zachowaniem stanowiska w Wojskowym Instytucie Geograficznym, otrzymał na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych, marszałka Józefa Piłsudskiego, ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1925 roku i lokatą 2.02. W roku 1932, jako kapitan geograf, pełnił nadal służbę w Wojskowym Instytucie Geograficznym, zajmując 3. lokatę pośród kapitanów w osobach z jego starszeństwa.
Za jego wkład w walkę o niepodległość został odznaczony Krzyżem Niepodległości przyznanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego, co ogłoszono 11 listopada 1932 roku. W 1933 roku ukończył Politechnikę Warszawską, gdzie uzyskał tytuł inżyniera geodety. Na mocy zarządzenia ministra spraw wojskowych z dnia 11 listopada 1936 roku, jako absolwent Oficerskiej Szkoły Topografów, otrzymał „Znak naukowy”, ustanowiony w Dzienniku Rozkazów Nr 3/35.
Awanse awansował do stopnia majora, z datą starszeństwa na 19 marca 1937 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów geografów. Na dzień 23 marca 1939 roku był szefem grupy triangulacyjnej, wciąż zajmując 3. lokatę w starszeństwie w gronie oficerów geografów.
1 września 1939 roku, Jan Okupski dowodził grupą triangulacyjną WIG w Mostach nad Niemnem, nakazując przerwanie prac oraz ewakuację do Warszawy. 5 września udał się do Lwowa jako komendant pierwszego transportu kolejowego WIG-u. Transport ruszył z Warszawy, przechodząc przez Siedlce, Łuków, Terespol, Brześć, Kowel, Włodzimierz Wołyński, a dotarł do Lwowa 7 września. Następnie był odpowiedzialny za transport, który ewakuował rodziny pracowników Wojskowego Instytutu Geograficznego z Lwowa do Równego. Kolejnym etapem ewakuacji był transport samochodowy do Hoszczy, gdzie stacjonowały jednostki Korpusu Ochrony Pogranicza. To tam mjr inż. Jan Okupski trafił w dniu 17 września do sowieckiej niewoli. Więziony w Kozielsku, w kwietniu 1940 roku został zamordowany w Lesie Katyńskim.”
Ordery i odznaczenia
Jan Okupski, jako osoba odznaczona licznymi nagrodami, zdobył wiele prestiżowych medali i odznaczeń w uznaniu za swoje zasługi. Wśród liderów w swoim fachu, wyróżniają się następujące odznaczenia:
- Krzyż Niepodległości,
- Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 25 maja 1939),
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 r. (przyznany pośmiertnie 1 stycznia 1986),
- Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych,
- Odznaka Pamiątkowa 4 pułku piechoty Legionów,
- „Znak naukowy”.
Te odznaczenia świadczą o niezłomnym duchu i ogromnym wkładzie w walkę o wolność oraz rozwój kraju.
Upamiętnienie
Minister Obrony Narodowej, w ramach decyzji Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 roku, przyznał pośmiertny awans do stopnia podpułkownika. Ten znaczący krok został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas uroczystości zatytułowanej „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Przypisy
- Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Nr 2 poz. 7 z 10.04.1986 r., s. 30.
- Decyzja Nr 439/MON.
- Rybka i Stepan 2006, s. 495.
- Rybka i Stepan 2006, s. 327.
- Rybka i Stepan 2003, s. 385.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 2 z 11.11.1936 r., s. 28.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 14 z 22.12.1934 r., s. 288.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 11 z 11.11.1932 r., s. 381.
- Rocznik oficerski 1932, s. 832.
- Rocznik oficerski 1932, s. 348.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 1 z 21.01.1930 r., s. 6.
- Rocznik oficerski 1928, s. 217.
- Rocznik oficerski 1928, s. 138.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 18 z 03.05.1926 r., s. 128.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 135 z 22.12.1925 r., s. 732.
- Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej.
- Rocznik oficerski 1924, s. 1397.
- Rocznik oficerski 1924, s. 375.
- Rocznik oficerski 1924, s. 186.
- Rocznik oficerski 1923, s. 431.
- Rocznik oficerski 1923, s. 200.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922, s. 91.
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921, s. 796.
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921, s. 98.
- Dziennik Personalny MSWojsk, Nr 31 z 18.08.1920 r., s. 761.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Stefan Maresch | Zbigniew Popek | Leszek Kowalewski (wojskowy) | Beniamin Majerczak | Hieronim Kowalski | Tadeusz Fopp | Eugeniusz Guttmejer | Aleksander Stpiczyński | Henryk Humięcki | Józef Wencel | Zdzisław Nurkiewicz | Eugenia Malinowska | Zygmunt Lercel | Bronisław Kamiński (major) | Kazimierz Dzięciołowski (pułkownik) | Jerzy Rachwał | Jicchak Dubno | Mateusz Kamiński (żołnierz) | Włodzimierz Marszałek (żołnierz AK) | Bolesław AndrychowskiOceń: Jan Okupski