Tadeusz Fopp

---

Życiorys

Wczesne lata

Tadeusz Fopp był potomkiem nauczyciela Tadeusza Cypriana Foppa (1882–1954) oraz jego drugiej żony, Bronisławy z Wanierowskich (1902–1932). Pośród rodzeństwa był Andrzej i Barbara, którzy wspominali, że ojciec nauczył ich wartości patriotycznych i radości życia. Wartości te miały istotny wpływ na rozwój osobowości Tadeusza. Chociaż rodzina była głęboko religijna, Tadeusz w dorosłym życiu stał się obojętny religijnie. Po śmierci matki, część dzieci z rodziny została oddana do wychowania innym, aby ulżyć ojcu w opiece. Wśród nich znalazł się młody Tadeusz.

W 1934 roku Tadeusz rozpoczął swoją edukację w Gimnazjum im. ks. Jana Długosza we Włocławku, gdzie zaangażował się w działalność Sodalicji Mariańskiej oraz Związku Harcerstwa Polskiego, przynależności do 2. Włocławskiej Drużyny Harcerskiej im. Jana III Sobieskiego. W dniu 27 sierpnia 1939 roku Fopp wciągnięty został do Harcerskiego Pogotowia Wojennego.

Początek okupacji, służba w NOW

II wojna światowa przerwała jego naukę, intronizując chaos i niepewność. Tadeusz, jako członek Harcerskiego Pogotowia Wojennego, 1 września 1939 roku, zajął się obserwacją obrony powietrznej na wzgórzu szpetalskim, służąc tam do 6 września. We wrześniu, pod przewodnictwem ks. Piotra Franciszka Tomaszewskiego, stworzono oddział starszych harcerzy, który ruszył do Warszawy, z zamiarem wspomożenia tamtejszej obrony. Tadeusz i jego brat, Andrzej Maria (1914–1997), dołączyli do grupy zmierzającej do Lublina, gdzie mieli przekształcić się w zapasową armię ofensywną.

Między 15 a 16 września oddział dotarł do Warszawy, gdzie bracia Fopp zostali członkami patrolu piechoty w ochotniczym batalionie Obrony Warszawy im. Stefana Starzyńskiego. Wspólnie stawili czoła wyzwaniu obrony stolicy do 28 września 1939 roku, kiedy to miasto się poddało. Po kapitulacji, zaangażowali się w niesienie pomocy rannym obrońcom, wracając do Włocławka dopiero w listopadzie, gdzie zostali aresztowani.

W lutym 1940 roku rodzina Fopp zmagała się z wysiedleniem z Włocławka, jednak ich los odmieniło obywatelstwo Szwajcarii ich ojca. Zmiana miejsca zamieszkania na ul. Zduńskiej 4/8 była jednak koniecznością. Tadeusz, aby uniknąć wywózki na roboty przymusowe do III Rzeszy Niemieckiej, podjął zatrudnienie w fabryce torebek papierowych Dettego.

W 1940 roku zaangażował się w działalność konspiracyjną, zostając zaprzysiężonym żołnierzem Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW), współpracując przy tym z bratem i ojcem. Tadeusz przeszedł wojskowe szkolenie pod dowództwem Janusza Górskiego, a do 1941 roku brał udział w kolportażu prasy podziemnej prowadzonej przez Eugeniusza Krzemińskiego oraz uczestniczył w tajnych kompletach, które organizował jego ojciec. W sierpniu 1942 roku oddział NOW został rozbity przez Gestapo, jednak Tadeusz zdołał uciec.

Służba w Armii Krajowej, powstanie warszawskie

Po ucieczce do Warszawy Tadeusz podjął pracę jako kierowca w sklepie Braci Pakulskich, równocześnie kontynuując naukę w ramach tajnych kompletów, które skończył w 1944 roku, zdobywając świadectwo dojrzałości. Dzięki znajomościom ze Włocławka, nawiązał kontakt z konspiracyjnymi strukturami Armii Krajowej, na spotkania organizowane w mieszkaniu Włodzimierza Sirocińskiego na ul. Nowogrodzkiej 27. Sirociński, jako wuj żołnierza AK, był osobą znaczącą w tym ruchu.

W drugiej połowie 1943 roku, Tadeusz otrzymał propozycję dołączenia do oddziału operacyjnego Armii Krajowej, znanego jako „Agat”, a później znanego jako „Pegaz” i „Parasol”. Jako starszy strzelec 1. plutonu 1. kompanii przyjął odpowiedzialność za różnorodne misje, w tym zdobywanie niemieckich pojazdów. Był również zapasowym kierowcą podczas nieudanej akcji „Koppe” w Krakowie, biorąc aktywny udział w potyczce pod Udórzem.

W trakcie powstania warszawskiego, które zaczęło się 1 sierpnia 1944 roku, Fopp pełnił funkcję zastępcy dowódcy drużyny w batalionie „Parasol” Zgrupowania „Radosław”, walcząc głównie na Woli oraz na Starym Mieście. Dzięki sprawnej nawigacji przez kanały, udało mu się przedostać w rejon Górnego Czerniakowa i Mokotowa, uczestnicząc w kluczowych walkach o cmentarz kalwiński oraz pałac Krasińskich. Hojna walka obrodziła duma, gdy zdobył status żołnierza, który jako ostatni pozostawał na polu walki, pomagając rannym towarzyszom w potrzebie.

20 września, Fopp, w niezwykłym akcie odwagi, przepłynął Wisłę, docierając do jednostek Ludowego Wojska Polskiego. Wstąpił do LWP w październiku, ale pierwsze miesiące służby spędził na rekonwalescencji w szpitalu.

W czasach PRL-u

Po zakończeniu II wojny światowej, Tadeusz Fopp zastał się w strukturach LWP, biorąc udział w oddziałach samochodowych w Łodzi, Bydgoszczy oraz Warszawie. W 1950 roku jednak wyjawiono jego przeszłość w AK, co spowodowało przeniesienie do Gliwic, gdzie Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych badał jego działalność w AK od 1948 roku, co trwało aż do 1981 roku. W 1952 roku rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej, które zakończył w 1956 roku, uzyskując tytuł inżyniera. Następnie podjął pracę w Instytucie Wojskowym w Sulejówku, gdzie zajmował się badaniami nad pojazdami kołowymi.

W 1961 roku złożył obronę pracy magisterskiej na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Warszawskiej, uzyskując tytuł magistra i awans na pułkownika w 1963 roku. Od tego momentu pełnił szereg funkcji w Szefostwie Służby Samochodowej do momentu, gdy w 1977 roku przeszedł na emeryturę, następnie podejmując pracę w lotnictwie cywilnym, którą kontynuował aż do końca swojego życia.

Tadeusz Fopp zmarł w Warszawie wskutek ataku serca, a jego ostatnie miejsce spoczynku to Cmentarz Wojskowy na Powązkach, w kw. F/11/13. Mimo swojego ateizmu, do mundurułożono mu obrazek Matki Boskiej Częstochowskiej.

Działalność publicystyczna

Ważnym momentem w życiu Tadeusza Foppa był okres powstania warszawskiego, kiedy to prowadził dziennik, dokumentując swoje przeżycia i refleksje, aż do 22 września. Zapiski te, pełne emocji i osobistych obserwacji, zyskały na znaczeniu po jego śmierci, kiedy to odnaleziono je, a ich przechowawcą stał się jego syn, Jacek.

Nie tylko powstanie, ale także działalność literacka Tadeusza Foppa ma duże znaczenie. W 1953 roku opublikował pracę zatytułowaną Samochód w służbie wojska, która przyczyniła się do poszerzenia wiedzy na temat motoryzacji i jej roli w militarnych działaniach.

Odznaczenia

Tadeusz Fopp, jako bohater swojego czasu, otrzymał liczne odznaczenia za swoje heroiczne czyny podczas wojny. Jego odwaga i determinacja zostały dostrzegnięte oraz docenione przez władze.

Wśród najważniejszych wyróżnień, które mu nadano, znajdują się:

• Krzyż Walecznych w 1944 roku,
• Krzyż Orderu Virtuti Militari V Klasy w 1966 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w 1970 roku,
• Warszawski Krzyż Powstańczy w 1981 roku.

Życie prywatne

W trudnych czasach okupacji, Tadeusz Fopp zdecydował się na zaręczyny z Anną Krakus, która przyszła na świat w Włocławku w 1923 roku i zmarła w 1995 roku. Anna, będąca aktywną uczestniczką tajnych kompletów, po zakończeniu II wojny światowej z sukcesem ukończyła Liceum im. Marii Konopnickiej. Po ukończeniu edukacji, przez wiele lat znajdowała zatrudnienie w dziale filatelistyki Centrali Handlu Zagranicznego Ars Polonia.

W roku 1945, Tadeusz Fopp, w czasie krótkiego powrotu do swojego rodzinnego Włocławka, wziął ślub z Anną w lokalnym kościele. Ich związek zaowocował trójką dzieci: Jackiem Wiesławem, który urodził się w 1946 roku, Ewą Ireną, która wyszła za mąż za Bonze-Nowik i przyszła na świat w 1948 roku, oraz Maciejem, urodzonym w 1957 roku.

Interesujący jest fakt, że syn Tadeusza, Jacek Wiesław, poszedł w ślady ojca i również związał swoje życie z wojskiem, osiągając stopień pułkownika LWP. To świadczy o trwającym wpływie wartości rodzinnych i tradycji wojskowych na kolejne pokolenia.

---

Oceń: Tadeusz Fopp

---