Józef Kochanowicz

---

Życiorys

Rodzina, młodość i wykształcenie

Józef Kochanowicz przyszedł na świat we Włocławku, w rodzinie o licznych korzeniach mieszczańskich. Jego rodzicami byli Michał Kochanowicz (1837–1914) oraz Emilia z Lesińskich (1842–1905). Michał, jako właściciel nieruchomości, a także sklepu kolonialnego i statków żeglugi wiślanej, w późniejszych latach zyskał renomę, natomiast jego wcześniejsze doświadczenie w roli lakiernika także wpływało na życie rodziny. Wśród rodzeństwa Józefa były takie osobistości jak doktor medycyny Stanisław Zachariasz Kochanowicz (1867–1917), sistra Maria Adamina Kochanowicz (1869–1918), inż. Kwiryn Leon Wojciech Kochanowicz (1872–1953), a także Jan Kochanowicz (1879–1963), aktor i reżyser teatralny, który brał udział w rewolucji 1905 roku Jan Kochanowicz, i Cecylia Barbara Frąckiewicz (1881–1942). Warto zaznaczyć, że jednym z jego bratanków był Tadeusz Kochanowicz (1910–1995), urzędnik, który miał znaczący wpływ w czasach II Rzeczypospolitej oraz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a w okresie wojennej zawieruchy działał jako łącznik Rządu RP na uchodźstwie, podzielając się swoimi wspomnieniami.

Józef z sukcesem ukończył sześcioklasową Szkołę Realną we Włocławku. W latach 1893–1894, odbył służbę wojskową w armii rosyjskiej, gdzie służył jako ochotnik w 41 Jamburgskim Pułku Dragonów, szybko awansując do rangi unteroficera. Następnie, postanowił kontynuować naukę, kończąc studia inżynieryjno-chemiczne na Ryskim Uniwersytecie Technicznym (niektórzy mówią o Charlottenburgu jako o miejscu jego edukacji).

Założyciel i dyrektor fabryki w okresie zaborów

Po śmierci bliskich otrzymał w spadku około 5 tysięcy rubli i podjął poważną decyzję otwarcia fabryki we Włocławku. Z powodu niewystarczającej kwoty, postanowił zawiązać spółkę z ojcem Michałem Kochanowiczem oraz Mieczysławem Sachnowskim. Razem zebrali 15 tysięcy rubli jako kapitał zakładowy i tak w 1897 roku powstało przedsiębiorstwo o nazwie Fabryka Lakierów i Farb, Towarzystwo „Nobiles” Kochanowicz, Sachnowski & Co., z siedzibą na ul. Łęgska 23-25. Józef Kochanowicz, jako dyrektor, rozpoczął produkcję lakierów olejowo-żywicznych do malowania powozów, a wkrótce asortyment fabryki wzbogacono o czarne wyroby asfaltowe oraz farby olejne do malowania podłóg.

Kochanowicz, jako chemik z pasją, przeszedł z myslą o produkcji. Jego lakiery, choć wytwarzane w ograniczonych ilościach, były wysoko cenione na zachodnioeuropejskim rynku ze względu na ich jakość. Ta zasada pozostaje fundamentalnym filarem marki Nobiles do dzisiaj. Przed wybuchem I wojny światowej, Józef z sukcesami rozwijał fabrykę, której wartość w 1914 roku szacowano na 75 tysięcy rubli.

W tym czasie, oprócz interesów, Kochanowicz aktywnie angażował się w życie społeczne. W 1906 roku był jednym z założycieli Towarzystwa Biblioteki i Czytelni im. Adama Mickiewicza we Włocławku razem z żoną Adelą. Niestety, niemieccy okupanci zrabowali jego fabrykę podczas I wojny światowej, co skutkowało utratą znacznej ilości maszyn i surowców, wartości 2 tysięcy funtów szterlingów, co w efekcie wstrzymało produkcję przez cały czas trwania działań wojennych.

W II Rzeczypospolitej

W 1919 roku, dzięki wysiłkom Józefa Kochanowicza, fabryka „Nobiles” została wznowiona, pomimo braku odpowiedniego kapitału na jej rozpoczęcie. W 1922 roku przedsiębiorstwo zostało oficjalnie zarejestrowane pod nazwą „Nobiles” – Kochanowicz, Sachnowski i S-ka przez Sąd Okręgowy we Włocławku. Rok później, spółkę komandytową przekształcono w spółkę akcyjną, tym razem jako Fabryka Lakierów i Farb, Towarzystwo „Nobiles” Kochanowicz i Sachnowski i Co. Spółka Akcyjna. Józef ponownie stanął na czele fabryki, stając się także prezesem zarządu, do którego należeli także jego brat Kwiryn Kochanowicz, Mieczysław i Adam Sachnowscy oraz Henryk Ossowski. Kapitał zakładowy wynosił 434 232,89 zł.

W latach 1919-1923, przedsiębiorstwo uległo znacznej rozbudowie. Nowe magazyny, kotłownia oraz dodatkowe tereny zostały pozyskane, co znacznie zwiększyło możliwości produkcyjne. W tym czasie firma przeszła również przez poważny pożar. W 1931 roku, spółka przyjęła nową nazwę: Fabryka Lakierów i Farb, Towarzystwo „Nobiles” Kochanowicz, Sachnowski i Co. Spółka Akcyjna, a asortyment produktów znacznie się rozszerzył, w tym o emalie do malowania samochodów i autobusów, które stosowano do produkcji polskich aut, takich jak Chevrolet i Fiat. Produkty fabryki znalazły również zastosowanie w przemyśle lotniczym, kolejowym oraz okrętowym. W 1938 roku zatrudnienie wzrosło z około 50 osób w 1923 roku do 100 pracowników. Nowa ekspozycja firmy otworzyła swoje podwoje przy ul. Chmielnej w Warszawie.

30 grudnia 1933 roku, Kochanowicz zrezygnował z pozycji dyrektora fabryki „Nobiles”, aczkolwiek pozostawał prezesem zarządu firmy. W 1939 roku fabryka byla ponownie zarejestrowana pod nazwą Fabryka Lakierów i Farb, Towarzystwo „Nobiles” Kochanowicz, Sachnowski i Co. Spółka Akcyjna.

Działalność polityczna w II RP

Józef Kochanowicz pełnił funkcję radnego zarówno I, jak i II kadencji Rady Miejskiej Włocławka, reprezentując Narodowy Komitet Wyborczy Stronnictw Demokratycznych. W okresie dwudziestolecia międzywojennego, zajmował stanowisko prezesa Związków Fabryk Farb i Lakierów w Polsce.

Podczas II wojny światowej i w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

W czasach II wojny światowej fabryka została przejęta przez Niemców, którzy przekształcili produkcję na cele wojskowe. Na końcu okupacji, znaczna cześć inwentarza została wywieziona. Polska załoga wróciła do „Nobilesu” 20 stycznia 1945 roku, w dniu wyzwolenia Włocławka, a w marcu wznowiono produkcję.

Po wojnie, fabryka została upaństwowiona, co oznaczało, iż Józef stracił pozycję prezesa zarządu. Z tego powodu, podjął decyzję o przeprowadzce z Włocławka. W 1946 roku, uzyskał stanowisko głównego inspektora technologicznego w Zjednoczeniu Przemysłu Farb i Lakierów w Gliwicach, gdzie pracował do swojej śmierci. W 1954 roku, Minister Przemysłu Chemicznego przyznał mu nagrodę za разработkę receptury na szpachlówkę oraz emalie olejne, jak również metodę zastąpienia importowanego gilzonitu pakami ponaftowymi produkowanymi w Polsce.

Józef Kochanowicz zmarł 5 lipca 1957 roku. Jego córka, Julia Stefanowicz, przetransportowała jego prochy z Gliwic i zrealizowała pochówek na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku (kwatera 30/1/11).

Ordery i odznaczenia

Józef Kochanowicz był osobą, która zdobyła wiele prestiżowych wyróżnień za swoją działalność. Oto niektóre z jego znaczących odznaczeń:

• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany dwukrotnie: po raz pierwszy 11 listopada 1937 roku, a następnie 10 lipca 1954 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 13 stycznia 1955 roku.

Życie prywatne

Józef Kochanowicz był osobą, która zapisała się w historii dzięki swoim bliskim relacjom rodzinnym. Jego małżonką była Adela Maria Kornaczewicz, żyjąca w latach 1878–1961, z którą doczekał się córki o imieniu Julia Emilia, zamężną za Stefanowicza. Julia doświadczyła pełnego życia, a jej historia rodzinna jest równie interesująca.

Warto również wspomnieć, że jednym z wnuków Józefa był Janusz Juliusz Stefanowicz, znany dziennikarz, politolog, a także poseł na sejm PRL oraz ambasador. Urodził się on w 1932 roku i zmarł w 1998 roku.

---

Oceń: Józef Kochanowicz

---